شهيد نواب صفوى در كنار اخوان‌المسلمين(1 )
شهيدى از شهيدى ديگر ياد مى‌كند!

به ترجمه استاد سید هادی خسروشاهی

شهيد دكتر فتحى شقاقى، كتاب كوچكى تحت عنوان: «الشيعه و السنة، ضجة مفتعله» نوشته است(2 ) كه نخست در سال 1980 م. در قاهره منتشر گرديد و سپس چهار بار توسط مركز فرهنگى ـ اسلامى ما، در رم ـ ايتاليا، همراه مقدمه و اسنادى از اينجانب، تجديد چاپ شد و در سطح جهانى توزيع گرديد.
اين كتابِ به ظاهر كوچك ولى پرمحتوا، ديدگاه‌هاى بزرگان اهل سنت و رهبرى حركت‌هاى اسلامى معاصر را درباره شيعه و ضرورت تقريب بين مذاهب اسلامى نقل مى‌كند، و سپس به تحليل و بررسى مى‌پردازد.
در صفحاتى از آن كتاب، يادى از شهيد بزرگوار ما، حضرت نواب صفوى، به عمل آمده كه اينك ترجمه آن قسمت را به مناسبت سالگرد شهادت نواب صفوى، - قبل از انتشار كامل فارسى كتاب(3 )- به علاقه‌مندان تقديم مى‌داريم. 

فرقه‌گرايى شيعه و سنى

...دكتر اسحاق موسى حسينى در كتاب الاخوان المسلمون، كبرى الحركات الاسلاميه الحديثه(4 )، مى‌گويد: برخى از دانشجويان «شيعى» كه در مصر تحصيل مى‌كردند، به جنبش اخوان پيوستند. از سوى ديگر، معروف است كه بسيارى از شيعيان در عراق، به صفوف اخوان‌المسلمين پيوسته بودند.
وقتى نواب صفوى از سوريه ديدن كرد و با شيخ مصطفى السباعى دبيركل اخوان‌المسلمين در آن كشور ملاقات نمود، سباعى نزد وى گله كرد كه بعضى از جوانان شيعه به حركت‌هاى لائيك و ملى ملحق مى‌شوند! و به حركت اسلامى نمى‌پيوندند، و نواب صفوى بالاى منبر رفت و در برابر جمعى از شيعيان و سنيان گفت: «هر كس مى‌خواهد شيعه جعفرى واقعى باشد، به صفوف اخوان‌المسلمين بپيوندد»
ولى نواب صفوى كيست؟ او رهبر سازمان «فدائيان اسلام» شيعى‌‌است.
استاد «محمدعلى ضناوى» از «برنارد لويس» نقل مى‌كند: «با وجود اينكه فدائيان اسلام پيرو مذهب تشيع اند، ولى انديشه‌اى كه درباره وحدت اسلامى دارند، تا حدود زيادى با انديشه اخوان مصر همانندى دارد و ميان آنها تماس‌هايى برقرار بوده است».(5 )
استاد ضناوى وقتى بخشى از اصول برنامه فدائيان اسلام را بررسى مى‌نمايد، در آنها وحدت مى‌يابد. «اولا: اسلام يك نظام فراگير براى زندگى است. ثانياً: فرقه‌گرايى ميان مسلمانان، يعنى ميان سنى و شيعه مردود است». سپس از قول نواب صفوى نقل مى‌كند: «بياييد با اتحاد، براى اسلام تلاش كنيم و هر آنچه را جز جهادمان در راه عزت اسلام است، به فراموشى بسپاريم. آيا زمان آن فرا نرسيده كه مسلمانان حقايق را درك كنند و اختلاف ميان شيعه و سنى را رها سازند؟»
استاد فتحى يكن ماجراى ديدار نواب صفوى از قاهره و شور و شوق اخوان‌المسلمين، هنگام استقبال از وى را بيان مى‌كند. سپس راجع به صدور حكم اعدام وى از سوى شاه، چنين سخن مى‌گويد:
«اين حكم ظالمانه، بازتاب شديدى در كشورهاى اسلامى داشت. توده‌هاى مسلمان كه به دلاوريها و مجاهدت‌هاى نواب صفوى ارج مى‌گذارند از اين حكم تكان خورده و به آن شوريدند و با مخابره هزاران تلگرام از سراسر جهان اسلام، حكم صادر شده بر ضد آن مجاهد مؤمن و قهرمان را محكوم نمودند. اعدام وى در دوران معاصر، خسارت بزرگى به شمار مى‌آيد.»(6 )
اين چنين، نوّاب صفوى از نظر استاد فتحى يكن نه تنها يك مسلمان شيعى، يكى از بزرگ‌ترين شهداى اخوان به حساب مى‌آيد، بلكه وى معتقد است: نواب و يارانش با شهادت خود; «به كاروان شهيدان پيوستند، شهيدان جاويدانى كه خون پاك‌شان چراغى خواهد بود كه راه آزادى و فداكارى را براى نسل‌هاى آينده روشن خواهد نمود». همين طور هم بود، و ديرى نگذشت كه انقلاب اسلامى ايران برپا شد و تاج و تخت «شاه» خود كامه را در هم كوبيد. شاهى كه آواره و سرگردان شد و فرموده خداى متعال تحقق يافت:(ولقد سبقت كلمتنا لعبادنا المرسلين انّهم لهم المنصورون و ان جندنا لهم الغالبون) (7 ) ـ همانا عهد ما درباره بندگانى كه به رسالت فرستاديم، پيشى گرفته است. كه البته آنها پيروزمندان خواهند بود. و همواره سپاه ما غلبه خواهند يافت ـ
استاد فتحى يكن، پس از اعلام شناسايى رسمى اسرائيل از سوى ايران در دوران شاه مى‌گويد:
«عرب‌ها بايد در ايران در جستجوى نواب صفوى و برادران نواب باشند. ولى كشورهاى عربى تاكنون اين را درك نكرده وندانسته‌اند كه حركت اسلامى به تنهايى پشتيبان مسائل مسلمانان در خارج جهان عرب است. آيا در ايران نواب ديگرى ظاهر خواهد شد؟».(8 )
بدين ترتيب، استاد يكن در انتظار نواب ديگرى است. پس ـ شما را به خدا ـ چرا وقتى نواب و آن كسى كه بزرگ‌تر از نواب است، ـ امام خمينى ـ آمد گروهى چهره برافروختند و عده‌اى ديگر تب كردند؟!
                                                          ***
... مجله «المسلمون» كه از سوى اخوان‌المسلمين در «قاهره» و سپس در «دمشق» و «ژنو» منتشر مى‌شد، در يكى از شماره‌هاى خود تحت عنوان «با نواب صفوى» مى‌نويسد: «شهيد عزيز ـ زنده ياد ـ نواب صفوى، روابط تنگاتنگى با المسلمون داشت و در ژانويه 1954م به عنوان مهمان، در دفتر مجله ـ در قاهره ـ اقامت گزيد».(9 )
اين مجله سپس ديدگاه نواب صفوى را درباره بازداشت و سركوب اخوان چنين نقل مى‌كند:
«وقتى مردان اسلام در همه جا مورد سركوب طاغوتيان واقع مى‌شوند، مسلمانان از اختلافات مذهبى چشم پوشيده و شريك درد و اندوه برادران ستم‌ديده‌شان مى‌شوند. بى‌ترديد ما با مبارزه اسلامى‌مان مى‌توانيم نقشه دشمنان را به منظور تفرقه‌اندازى ميان مسلمانان خنثى كنيم. وجود مذاهب اسلامى ضررى ندارد و ما نمى‌توانيم آن را ملغى كنيم. آنچه بايد براى توقف و منع آن بكوشيم، سوء استفاده از اين وضع به سود غرض ورزان است».(10 )
در پايان مقاله مجله، به نقل از نواب صفوى چنين آمده است:
«ما اطمينان داريم عاقبت كشته خواهيم شد، و اين، اگر امروز نباشد فردا خواهد بود، ولى خون‌ها و فداكارى‌هاى ما اسلام را زنده خواهد كرد و آن را به خيزش واخواهد داشت. اسلام امروز به اين خون‌ها و فداكارى‌ها نياز دارد و بدونِ آن، هرگز به پا نخواهد خاست.»
پيش از آنكه اين بخش از روابط اخوان‌المسلمين با شيعيان را به پايان ببريم، اشاره مى‌كنيم: استاد عبدالمجيد الزندانى، دبيركل اخوان‌المسلمين در يمن شمالى تا دو سال گذشته، شيعى بود و شمار فراوانى از اخوان يمن از شيعيان هستند.
اكنون بار ديگر باز مى‌گرديم به موضوع جماعت تقريب تا به سخن عضو برجسته جماعت، رهبر بزرگ، محمود شلتوت شيخ الازهر گوش فرا دهيم. وى مى‌گويد:
«من به فكر تقريب به عنوان يك خط مشى صحيح ايمان آوردم و از روز اول، در جماعت آن سهيم شدم.»(11 )

--------------------------------------------------------------------------------
1 - بعثت - سال شانزدهم ـ شماره 40 ـ مسلسل 818 از 2 تا 9 بهمن 1374
2 - به دلايل امنيتى كتاب در ايتاليا با نام مستعار: «دكتر عزالدين ابراهيم» چاپ شده است...
اين كتاب سه بار هم در «قاهره» و باز با نام‌هاى مستعار: «دكتر فتحى عبدالعزيز» و: «دكتر اسماعيل محمود» از سوى دارالمختارالاسلامى به چاپ رسيده است. ترجمه فارسى آن به قلم اينجانب، تحت عنوان: «شيعه و سنى غوغاى ساختگى» اخيراً از سوى مجمع جهانى تقريب بين مذاهب اسلامى، منتشر شده است.
3 - آن زمان هنوز كتاب به فارسى منتشر نشده بود.
4 - اين كتاب تاريخى، توسط ما به فارسى ترجمه شده و توسط «مؤسسه اطلاعات» به چاپ رسيده است.
5 - كبرى الحركات الاسلاميه فى العصر الحديث، دكتر محمدعلى الضناوى، چاپ قاهره، ص 150.
6 - الموسوعة الحركية، زير نظر فتحى يكن، چاپ بيروت، ص 163.
7 - سوره صافات، آيه 173 ـ 171.
8 - الاسلام فكرة و حركة و انقلاب، چاپ بيروت، ص 56.
9 - ماهنامه المسلمون، سال پنجم، شماره اول، چاپ دمشق، مورخ آوريل 1956، ص 73.
10 - المسلمون، سال پنجم، شماره اول، چاپ دمشق، مورخ آوريل 1956، ص 76.
11 - شيعه و سنى، غوغاى ساختگى، شهيد دكتر فتحى شقاقى، ترجمه سيد هادى خسروشاهى، ص 142 تا 145، چاپ دوم، مؤسسه اطلاعات، 1348 تهران.