نویسنده: سید هادی خسروشاهی
ناشر: کلبه شروق
سال و نوبت چاپ: اول / بهار 1397
تعداد صفحات: 352
شمارگان: 1000 نسخه
قیمت: 14000 تومان

معرفی کتاب:

این کتاب از یک مقدمه و هفت بخش تشکیل شده است: 1. یادی از مبارزی مسلمان، صبور و شکور؛ 2. نامه­ ها ـ مکاتبات؛ 3. ملحقات؛ 4. پیوست­ ها (تصحیح تاریخ، نامه به راشد الغنوشی و زندگی­نامه دکتر ابراهیم یزدی)؛ 5. تصاویر و اسناد؛ 6. پیوست ویژه: چند نمونه از نامه ­های امام خمینی به مرحوم دکتر ابراهیم یزدی به هنگام اقامت در آمریکا؛ 7. فهارس اعلام، اماکن و کتب.

استاد خسروشاهی در مقدمه کتاب می ­نویسد: «محتوای ده ­ها نامه به دست آمده که بین من و دکتر یزدی رد و بدل شده است، نشان دهنده چگونگی تبادل فکری یک طلبه از حوزه علمیه قم و یک دانشجو از دانشگاه تهران ـ مقیم آمریکا ـ است که امروزه می ­توان آن­ها را بازگو کننده بخشی از تاریخ معاصر و نوع هماهنگی شخصیت­ های فکری ـ فرهنگی در قرن پیشین نامید.(ص11)

مباحث مطرح شده در این نامه­ ها زیاد گسترده و متنوع است و مسائل کلی و جزئی دین، جامعه، مبارزه، تبلیغ، ایدئولوژی، فرهنگ و... را شامل می ­شود. استاد خسروشاهی در ادامه مقدمه می­ نویسد: «با تأمل در لایه­ های این نوشته­ های چند وجهی و چند طیفی، می ­توان چندین سیر را در مطاوی آن_­ها مورد بررسی قرار داد: سخن در ابتدا یا نامه ­های نخستین، کاملاً صبغه دوستی و فرهنگی دارد، اما به تدریج به سمت سیاست و تحولات سیاسی و اجتماعی مایل می­ شود و با گذر زمان، به نوعی هم ­اندیشی و همفکری در جهت مبارزه و اصلاح­ طلبی تبدیل می ­شود... روح اصلاح ­طلبی و تلاش برای تغییر ایجاد تحول در جامعه و نهادهای مذهبی ـ سیاسی، در همه نامه­ ها و مکاتبات آشکار است و در واقع هیچ نامه ‏ای خالی از دغدغه ­های بزرگ فرهنگی، اجتماعی و سیاسی نیست.»(ص12)

استاد خسروشاهی معتقد است که در مجموع این نامه ­ها، به نوبه خود بخشی از تاریخ مبارزاتی حوزه و دانشگاه را در خود جای می­ دهد و حاوی مسائل اساسی مبارزه در سال­ های پیش از انقلاب است... این­که دو طرز تفکر مختلف، چگونه با کنار گذاشتن تفاوت­ ها، وحدت می­ یابند و این­که چگونه در دل اتحاد، عوارضی از اختلاف فکر و اختلاف سلیقه­ و نقد و اشکال و تفاوت نگاه، جریان دارد.(ص14)

استاد خسروشاهی در ادامه مقدمه می ­نویسد: من در این دوران (دوستی و ارتباط) در همه امور با دکتر یزدی و دوستانشان، همفکر و همراه نبودم، ولی در صداقت آنان تردید نداشتم و علی­رغم مخالف بودن در پاره­ ای برداشت­ ها و سیاست­ های در پیش گرفته شده، به تفاهم و اخوت اسلامی ادامه دادیم و این اختلاف فکری را مجوزی برای دشمنی نمی­ دانستیم...

ایشان و دوستان دیگر را هرگز خارج از دایره اخوت اسلامی نمی­ دانستیم و اشتباهات آنان را تذکر می ‏دادیم که یا به نتیجه می­ رسید و یا هرکس با تشخیص خود به راه خود ادامه می­ داد و اصولاً از آغاز خلقت هم قرار نبوده که با همه یکسان فکر کنند!»(صص 19-20)

عناوین کلی نامه ­های رد و بدل شده استاد خسروشاهی و دکتر یزدی

قسمت عمده نامه ­های رد و بدل شده استاد خسروشاهی و دکتر یزدی در طول سالیان دراز و از بلاد مختلف قم، تهران، تبریز، نجف، کربلا، مکه، مدینه و... نوشته و ارسال شده و توسط آقای دکتر یزدی نگهداری شده بود که در مجموع خاطرات 10 جلدی خود ـ چاپ آمریکا ـ آن­ها را آورده است و تعدادی هم در بین اوراق استاد خسروشاهی به دست آمد که در این کتاب به عنوان «ملحقات» آمده است.

عناوین کلی نامه ­ها بدین صورت است: تنظیم مباحث فکری؛ یک ضرورت، تبادل فرهنگی و کتاب، چه باید کرد؟، درباره نشریات مؤسسه در راه حق، بی‏ برنامگی­ حوزه ­ها، اعلام وصول کتاب­ ها و نشریات، نقدی بر نشریه در راه حق، دعوت به نجف، جلسه دانشجویان مسلمان در بیروت، اشاره ­ای به مشکلات جامعه و نهضت اسلامی، اخبار مبارزان انقلابی، تقدیر درباره نشریات در راه حق، اسلام و جامعه؛ گزارش سمینار بین ­المللی درباره اسلام و جامعه در دنیای جدید در نیجریه، نامه­ اداری مکتب اسلام، مراجعت از سفر عراق، انتشار کتابی جدید درباره زن و مرد، شهادت سید قطب در مصر، رایزنی درباره سفر به اتریش، پیشنهادهایی درباره نشریات مذهبی، سفر حج، ارسال نشریات جدید، جنایات رژیم بعث عراق، کتابی درباره سید جمال­ الدین اسدآبادی، درباره کتاب بانو نیکی آر کدی، آمار مسلمانان جهان، معرفی افراد ایرانی به انجمن اسلامی دانشجویان در آمریکا، معرفی انگلیسی دارالتبلیغ، ضربه منافقین و وضع ایران، اهدای کتاب­ های اسلامی، مبادله کتاب، تکلیف ما با منافقین چیست؟، ضرورت همکاری با جوانان، مفقود شدن کتاب در مجلس سنا (درباره نامه ­ها و اسناد سید جمال ­الدین اسدآبادی).

در بخش ملحقات که نامه­ های این بخش در مجموعه خاطرات دکتر یزدی نیست و در بین اوراق و اسناد استاد خسروشاهی به دست آمده است: نامه­ هایی با موضوعات زیر می­ آید: در آرزوی تحول اساسی، فعالیت مسیحیت اشتراک مجله مکتب اسلام، ارسال نشریات، درباره نامه سید جمال، طرحی برای آرم دارالتبلیغ، اسلام و مسیحیت، گزارش نشست سالانه انجمن اسلامی دانشجویان در آمریکا و کانادا ـ گروه فارسی­ زبان، ضرورت کار مثبت درباره مسیحیت، کتاب درباره زندگی ائمه (علیهم السلام)، درباره روابط زن و مرد، پاسخی از مهندس محمد متوسلی، نامه یک مسلمان آمریکایی و همکاری با مکتب اسلام.

نمایندگی امام خمینی در غرب

استاد خسروشاهی با بیان زندگی و تحولات زندگی دکتر یزدی می­­ نویسد: «دکتر یزدی... در اواخر سال 1339 به آمریکا رفت و در آن­جا ضمن ادامه تحصیل در دانشگاه ­های معروف به خدمات اسلامی، به ویژه فعال­ سازی انجمن اسلامی دانشجویان ـ گروه فارسی ­زبان ـ پرداخت و در اواخر همین دوران بود که به نمایندگی امام خمینی در غرب به طور مکتوب مفتخر گردید و تلاش خستگی­ ناپذیری را در سطح اروپا و آمریکا انجام داد.»(ص 35)

آموزش چریکی در مصر

استاد خسروشاهی می ­گوید: «دکتر یزدی به همراهی شهید دکتر مصطفی چمران و برادر ارجمند مهندس محمد توسلی، از آمریکا برای آموزش برنامه­ های چریکی و نبرد مسلحانه، به مصر ـ قاهره ـ رفتند و فعالیت­ های زیادی را انجام دادند که در خاطرات خود به چگونگی آن­ها اشاره دارد و این­جانب هم در کتاب «امام خمینی و عبدالناصر» به شرح آن پرداخته­ ام.»(ص 38)

دکتر یزدی، مسلمانی مبارز و معتقد به مبانی اسلامی

استاد خسروشاهی درباره دکتر یزدی می ­نویسد: «دکتر یزدی مسلمانی مبارز، معتقد به مبانی اسلامی، عامل به احکام شرع و انسانی سلیم و صبور و شکور بود... او در دوره پس از پیروزی انقلاب، مسئولیت‏ هایی را پذیرفت و در کنار انقلاب قرار داشت و علی­رغم نشر تهمت­ ها و ناسزاها و اکاذیب، هرگز در مقام پاسخگویی خشن برنیامد و به اپوزیسیون معارض و معاند بدل نشد... درست است که او مانند مرحوم مهندس بازرگان، افکار و عقاید خاص خود را داشت و انتقاداتی به بعضی از عملکردهای دولت، در مراحل مختلف پس از انقلاب، به ویژه مسأله جنگ داشت، ولی هیچ وقت از خط اعتدال و مراعات موازین شرعی ـ اخلاقی دور نشد و همواره تا آخر زندگی به امام و انقلاب وفادار ماند.»(صص 51 و 52)

ملاقات با دکتر یزدی و گله از انحصارگرایی انقلابیون

استاد خسروشاهی در انتهای بخش اول کتاب به یکی از دیدارهایش با دکتر یزدی می­ پردازد و می­ نویسد: «پس از چند سال و بازگشت دکتر یزدی از آمریکا، برای عیادت ایشان به منزلش در خیابان ولی‏عصر(عج) کوچه تورج رفتم... صحبت­ ها و گفتگوها طولانی شد و ایشان اشاره به «انحصارگرایی» دوستان انقلاب کردند و من گفتم که آغازگر انحصارطلبی خود دوستان مسلمان­ ملی­ گرا بودند که دو کابینه دولت موقت حتی وزارت دادگستری و وزارت ارشاد را نخواستند به روحانیون بدهند... و بعد خیابان­ های گوناگونی را حتی به نام کریم پورشیرازی می­ نامیدند و علی­رغم تلاش من که نماینده حضرت امام در وزارت ارشاد ملی بودم، نام گذاری خیابانی به نام آیت ­الله کاشانی که خواست مردم توسط ارشاد و اینجانب بود، را نپذیرفتند و طولانی­ ترین نام خیابان­ های شهر، ناگهان نام آقای دکتر مصدق را بر خود گرفت و... هکذا... و نتیجه این نوع انحصارطلبی، انحصارطلبی ­های متضاد بود که بعداً به وجود آمد... دکتر یزدی به همه حرف­ ها و انتقادهای من با سکوت کامل گوش داد و خیلی آرام گفت شاید هم در بعضی موارد حق با شما باشد، ولی این راه و رسم انسانی و اخلاقی ­ای نیست که کسانی را که یک عمر در راه انقلاب و اسلام مبارزه کرده ­اند کنار بگذارند... که البته من هم این حرف ایشان را تأیید کردم.»(ص 54)